Święto to zostało ustanowione przez Sejm RP w 2011 roku, aby upamiętnić tych, którzy po II wojnie światowej z bronią w ręku przeciwstawili się narzuconej siłą władzy komunistycznej. Sformułowanie „Żołnierze Wyklęci” po raz pierwszy użyto w 1993 roku w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.”, zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Termin upowszechnił Jerzy Ślaski,  który w 1996 r. wydał książkę pt. Żołnierze Wyklęci - opowieść o powojennej walce z komunistami żołnierzy zgrupowania "Orlik". Wyklęci – to ci którzy nie uznali końca II wojny światowej i z bronią w ręku wystąpili przeciw  nowej władzy - uznając ją za narzuconą siłą i podstępem,  stawiali opór sowietyzacji  Polski i podporządkowaniu jej ZSRR.  Walcząc z siłami agresora, musieli  zmierzyć się z ogromną, wymierzoną w nich propagandą Polski Ludowej,  która nazywała ich „bandami reakcyjnego podziemia”. Nie mogli zwyciężyć zbrojnie ani nawet ocalić swojego wizerunku – zaciążyło na nich na lata miano bandytów.  Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. W walkach podziemia z władzą zginęło ok. 9 tys. konspiratorów, kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub  zmarło w więzieniach. Ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku.  

Najbardziej znani Żołnierze Wyklęci:

1)      Ciepliński Łukasz ps. „Pług" (1913- 1951)

2)      Dziemieszkiewicz Mieczysław ps. „Rój” (1925 – 1951)

3)      Koba Władysław ps. „Marcin” (1914 – 1949)- ur. w Jarosławiu, wyrok śmierci wykonano w Rzeszowie, pochowany w Przemyślu

4)      Kuraś Józef ps. „Ogień" (1915 – 1947)

5)      Pilecki Witold ps. „Witold” (1901 – 1948)

6)      Siedzikówna Danuta ps.  „Inka" (1928–1946)

7)      Szendzielarz Zygmunt ps. „Łupaszka" (1910–1951) i wielu innych.

Więcej informacji:

https://www.polskieradio.pl/339,Zolnierze-wykleci  - serwis poświęcony  Żołnierzom Wyklętym